حسن روحانی شش روز پس از سرنگونی هواپیمای اوکراینی از قوه قضاییه خواست برای بررسی موضوع یک دادگاه ویژه با قاضی عالی‌رتبه تشکیل دهد. او در قامت رئیس قوه مجریه و شورای عالی امنیت ملی از «مسئولان» خواست که دلیل طولانی شدن روند اطلاع‌رسانی در مورد عامل سرنگونی هواپیما را اعلام کنند. البته روحانی نگفت که منظور او از «مسئولان» چه کسی است و شخص رئیس‌جمهور در این زمینه چه مسئولیتی دارد.

روحانی با اشاره به اینکه با سیستم پدافند هوایی آشنایی دارد گفت که در این ماجرا نمی‌تواند تنها یک نفر مقصر باشد و همه مقصران باید مجازات شوند.

در همین حال غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضائیه گفت: افرادی در ارتباط با این حادثه بازداشت شده‌اند و رسیدگی مراحل اولیه کار را طی می‌کند. به گزارش ایرنا اسماعیلی در کنفرانس خبری امروز (سه‌شنبه)، افزود: «طبق آخرین اخبار دیشب یا دیروز قرار بود این جبعه سیاه به همراه تیم‌های کارشناسی ایران و اوکراین به فرانسه ارسال و همه اطلاعات آن بازخوانی شود.»

هواپیمای بویینگ ۷۳۷ خط هوایی اوکراین با ۱۷۶ مسافر بامداد چهارشنبه بر اثر آنچه که نیروهای مسلح آن را «خطای انسانی» خوانده‌اند، سرنگون شد و همه مسافران و خدمه آن از کشورهای ایران، اوکراین، کانادا، سوئد، بریتانیا و افغانستان جان باختند. مقامات تهران از لحضه وقوع این فاجعه تا روز شنبه نه تنها واقعیت را انکار کردند، بلکه گزارش‌های مربوط به سرنگونی هواپیما با موشک را نیز «جنگ روانی» و «دروغ» خواندند.

روحانی امروز مدعی شد: «از لحظه‌ای که احتمال دادم سقوط این هواپیما به صورت طبیعی نباشد، تلاش کردم تا دوران بررسی و تحقیق کوتاه شود و بدانیم هواپیما چگونه سقوط کرده است». او در ادامه ادعا کرد: «نیروهای مسلح همکاری خوبی داشتند و بلافاصله بعد از آن برای من مشخص شد که یک خطای دردناک و نابخشودنی انجام شده و مسئولان گفتم به مردم اطلاع دهند.» رئیس‌جمهور ایران در ضمن گفت که ریشه همه غم‌ها آمریکا است. 

علی ربیعی، سخنگوی روحانی روز گذشته گفته بود که مقامات دولت تا روز جمعه نمی‌دانستند دلیل سرنگونی هواپیمایی که چهارشنبه صبح برفراز تهران و نزدیک فرودگاه امام خمینی سرنگون شده بود، چیست.

به گزارش ایرنا، روحانی در ادامه گفت: «اینکه نیروهای مسلح با صراحت لهجه خطای خودشان را اعلام کردند، گام خوبی بود.»

منظور روحانی از «صراحت لهجه» سه روز انکار، دروغ و در بهترین حالت سکوت مقامات تهران -شامل نیروهای مسلح و سپاه- است که تنها پس از افزایش فشارهای بین‌المللی و رسانه‌ای و ارایه شواهد غیرقابل انکار، به فاش شدن حقیقت از سوی مقامات تهران منجر شد.

اما روحانی در حالی از قوه قضاییه خواسته که یک دادگاه ویژه با یک قاضی عالی‌رتبه برای این پرونده غیرعادی تشکیل دهد که ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضاییه روز گذشته گفته بود که اجازه موج‌سواری در موضوع هواپیما را نمی‌دهد. رئیسی از واگذاری بررسی موضوع به سازمان قضایی نیروهای مسلح خبر داد و تاکید کرد که سپاه بیش از هر مجموعه دیگری دنبال کشف حقیقت است.

شانه‌ خالی کردن از پذیرش مسئولیت این فاجعه و انداختن توپ به زمین دیگری با توجه به سابقه طولانی جمهوری اسلامی در این زمینه، امری غافلگیرکننده نیست. نمونه اخیر ماجرای بنزین و موضع‌گیری‌های دولت و قوه قضاییه در مورد آن است. روحانی در آن زمان هم گفته بود که تا صبح جمعه (۲۴ آبان‌ماه و زمان اجرای طرح افزایش سه‌برابری قیمت بنزین) از افزایش قیمت بنزین بی‌خبر بوده است.

در حال حاضر تیم‌های تحقیق اوکراینی و کانادایی در ایران حضور دارند و ایکائو، نهاد هوانوردی سازمان ملل نیز دعوت تهران برای پیوستن به روند تحقیقات را پذیرفته است.

جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا از نخستین ساعات پس از سرنگونی این هواپیما و در همان زمانی که رهبر جمهوری اسلامی در قم در حال سخنرانی در مدح قاسم سلیمانی بود، از نزدیک این موضوع را دنبال کرد و و در کنار خانواده قربانیان حضور داشته است. او می‌گوید تا اجرای عدالت از پا نمی‌نشیند.

وزارت امور خارجه سوئد نیز سفیر ایران را در این زمینه احضار کرده و قرار است روز پنجشنبه نشستی با حضور پنج کشور مرتبط با این سانحه برای تصمیم‌گیری در مورد ایران برگزار شود.

هواپیمای اوکراینی در حالی هدف اصابت موشک پدافند هوایی در نزدیکی فرودگاه امام خمینی قرار گرفت که سپاه سرگرم حمله‌های موشکی به پایگاه نیروهای آمریکایی در عراق بود تا انتقام خون قاسم سلیمانی، فرمانده سابق سپاه قدس را بگیرد.

برخی گزارش‌های حاکی از آن است که هدف ایران از اعلام نکردن منطقه پرواز ممنوع در زمان این حمله‌ها این بود که از ادامه پرواز هواپیما‌های مسافربری به عنوان سپر دفاعی در برابر واکنش احتمالی ایالات‌متحده استفاده کند. تهران تا امروز این گزارش‌ها را تایید یا تکذیب نکرده است.

از سوی دیگر برخی ناظران بین‌المللی اصل وجود یک پدافند هوایی در نزدیکی فرودگاه مسافربری امام‌خمینی را زیر سئوال برده‌اند و در مورد دلایل وجود آن پرسش‌های متعددی را مطرح کرده‌اند.

از روز شنبه که بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح در اعتراف به حقیقت سرنگونی این هواپیما با سیستم پدافند هوایی منتشر شد، مردم معترض در تهران و چند شهر دیگر به خیابان‌ها آمدند و اعتراض‌ها به سرعت به تظاهرات ضدحکومتی تبدیل شد. نیروهای امنیتی نیز با استفاده از باتوم و گاز اشک‌آور جمعیت معترض را متفرق کردند. برخی گزارش‌ها نیز حاکی از شلیک مستقیم گلوله‌های جنگی به سوی معترضان و بازداشت تعدادی از آنها است.